Pismo w pigułce

III. Przykłady skrótów

Te sposoby skracania warto zapamiętać:

1. Odcięcie zaznaczane poziomą kreską


am[en]


an[te]


no[n]

 

2. Ściągnięcie zaznaczane poziomą kreską


no[m]i[n]a


d[omi]n[u]s


om[ne]s

 

3. Ściągnięcie zaznaczane nadpisaną literą


t[r]iginta


n[e]c


q[u]otiens

 

4. Znaki skrócenia
sygle z użyciem liter e, q i p


est


que


quod


quia

per/pre/pro


per/par


np. pau[per]


pre/prae


pre[fate]


pro


np. [pro]vid[er]e

 

-con/com (znak przypominający cyfrę 9)


con


np. [con]cordasse


np. [con]sensu

 

-us (znak przypominający cyfrę 9, zwykle nadpisany)


us


np. castellan[us]


np. dom[us]

 

-er/re/ir (znak w postaci apostrofu lub pionowego wężyka)


np. et[er]ne


np. t[er]minis

 

-rum


rum


np. tempo[rum]


np. bono[rum]

 

-et/ed/us/ue (znak przypominający średnik lub cyfrę 3) - znak ten zmienia znaczenie w zależności od tego, po jakiej literze występuje:


s[ed]


s[ed]


videlic[et]

 


duab[us]


utiq[ue]

 

-ur/tur (znak przypominający znak nieskończoności lub cyfrę 2)


teneat[ur]


igit[ur]


servat[ur]

 

et


et


et

 

Średniowieczni pisarze do perfekcji opanowali sztukę skracania wyrazów i chętnie oraz z dużą fantazją posługiwali się skrótami, dlatego nawet w jednym słowie możemy znaleźć kilka różnych rodzajów skróceń:


ho[min]ib[us]


cont[r]ov[er]sia


[per]petualit[er]


fut[ur]o[rum]


t[r]ib[us]


[pro]pt[er]


[com][par]entib[us]

 

W językach narodowych, o czym mowa była już wcześniej, stosowano niektóre ze skrótów występujących w języku łacińskim. W tekstach spisanych po polsku, skróty pojawiają się jednak zdecydowanie rzadziej. Wynika to z faktu, że w okresie największego rozkwitu sztuki skracania wyrazów, w piśmiennictwie królował język łaciński, natomiast kiedy język polski wszedł do szerszego użycia, skróty nie odgrywały już tak wielkiej roli.

Skróty w języku polskim


Testame[n]tu


Panskie[g]o


postanowione[g]o


Crak[owski]

 

Skróty w języku niemieckim


h[err] b[er]tolt


tocht[er]


geb[ur]t


selbe[n]